ถึงเวลาปฏิรูป พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ เปิดทางผู้เรียนกำหนดอนาคต

นักเรียน – นักวิชาการ – หน่วยงานด้านการศึกษา – พรรคการเมือง – สภาผู้บริโภค ทุกฝ่ายเห็นพ้องเปิดทางนักเรียนร่วมกำหนดอนาคตการศึกษา หนุนร่าง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติฉบับใหม่ เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง

วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2568 สภาผู้บริโภคจัดเวทีสาธารณะเปิดพื้นที่ให้ตัวแทนจากภาคส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับร่าง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับจุดเน้นและทิศทางของร่างกฎหมาย พร้อมทั้งมองหาแนวทางในการสร้างวิสัยทัศน์ร่วมเพื่อผลักดันให้เกิดการปฏิรูปการศึกษาที่ตอบโจทย์ผู้เรียนอย่างแท้จริง

ภาพรวมของการพูดคุย จุดเน้นร่วมของทุกฝ่ายคือ การให้ความสำคัญกับผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง โดยต้องมีความเท่าเทียมและคุณภาพทางการศึกษา โดยไม่มีภาระค่าใช้จ่ายแอบแฝง และต้องมุ่งเน้นไปที่คุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นหลัก การกระจายอำนาจให้โรงเรียนและท้องถิ่นสามารถบริหารจัดการด้านการศึกษาได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น การส่งเสริมบทบาทของผู้มีส่วนได้เสีย เพิ่มช่องทางให้เด็ก ผู้ปกครอง และภาคเอกชนได้มีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางของการศึกษาไทย และการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา โดยเสนอให้มีการลดภาระงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับการสอน และพัฒนาระบบค่าตอบแทนและสวัสดิการให้เหมาะสม

การศึกษาเป็นเรื่องของทุกคน ต้องเปิดพื้นที่ให้ทุกเสียงมีส่วนร่วม

ลดความเหลื่อมล้ำ กระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น

“ควรให้กระจายอำนาจให้ท้องถิ่นและชุมชนได้ดูแล เนื่องจากเป็นผู้ที่ใกล้ชิดเด็กที่สุด แต่ปัจจุบันท้องถิ่นดูแลเด็ก 2 – 4 ขวบ หลังจากนั้นก็เข้าสู่โรงเรียนในระบบของกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งกระทรวง มีโครงสร้างใหญ่มากเกินกว่าที่จำทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผลได้ และเชื่อว่าหากร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้เข้าสู่สภา สามารถดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในหนึ่งปี” สฤษดิ์กล่าว

ปรับหลักสูตรให้ทันโลกดิจิทัล

ดร.เทอดชาติ ยังเน้นย้ำถึงปัญหาโรงเรียนขนาดเล็กที่เพิ่มขึ้นและต้องการแนวทางแก้ไข เช่น การควบรวมโรงเรียน และการปรับโครงสร้างให้เหมาะสมกับจำนวนประชากรที่ลดลง และให้ความสำคัญกับการพัฒนาวิชาชีพครู การลดภาระงานที่ไม่จำเป็น และการบริหารทรัพยากรให้ไปถึงตัวผู้เรียนอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้ระบบการศึกษาสามารถตอบสนองความต้องการของประเทศได้อย่างแท้จริง

รื้อ-ลด-ปลด-สร้าง ปฏิรูปการศึกษาเพื่อตอบโจทย์อนาคต

“สิ่งที่สำคัญที่สุดของครู คือการถ่ายทอดความรู้ให้กับนักเรียน เพราะฉะนั้นการประเมินต่าง ๆ ถ้าเราไม่ไปมุ่งเน้นเรื่องการทำวิจัย แต่เน้นการพัฒนาการสอน และการพัฒนาศักยภาพเด็ก ที่ไม่จำกัดแค่เรื่องวิชาการ เพราะเด็กทุกคนไม่ต้องการเป็นนักวิชาการ เรียนเพื่อหาความฝัน และประกอบอาชีพ”

สิทธิของผู้เรียนต้องมาก่อน เรียนฟรีต้องเป็นจริง

พรรคประชาชนเสนอให้มีโครงสร้างแบบ 3 ระดับ ได้แก่ หลักสูตรการศึกษาแห่งชาติ หลักสูตรที่สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ และหลักสูตรที่ออกแบบโดยสถานศึกษา เพื่อให้เกิดความยืดหยุ่นและตอบโจทย์ความต้องการของผู้เรียนอย่างแท้จริง พร้อมกำหนดให้มีการทบทวนและปรับปรุงหลักสูตรทุก 5 ปี รวมถึงส่งเสริมการศึกษาทางเลือกโดยให้ภาครัฐสนับสนุนอย่างเป็นรูปธรรม

รัฐบาลเดินหน้าผลักดันร่าง พ.ร.บ. แม้เคยสะดุดหลายครั้ง

“รัฐบาลไม่ได้นิ่งนอนใจในการเสนอร่าง พ.ร.บ. แม้ว่าจะเคยถูกตีตกหรือสะดุดหลายครั้ง แต่ก็ยังคงเดินหน้าผลักดันให้เข้าสู่กระบวนการพิจารณา ส่วนตัวคาดว่าอาจมีความคืบหน้าในเดือนหน้า ขึ้นอยู่กับการหารือและข้อตกลงของวิปรัฐบาล วิปฝ่ายค้าน และวิปอื่น ๆ ว่าให้ความสำคัญกับร่างฉบับนี้เพียงใด”

เสียงจากเยาวชน ความปลอดภัยและสิทธิในการมีส่วนร่วม

สำหรับช่วงท้ายมีการสะท้อนถึงมุมมองและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับร่าง พ.ร.บ.การศึกษา จากเยาวชนถึงประเด็นสำคัญ เช่น ความครอบคลุมของร่างกฎหมายต่อกลุ่มอาชีวศึกษาและโรงเรียนประเภทอื่น ๆ ความปลอดภัยในสถานศึกษา รวมถึงบทบาทของนักเรียนในการมีส่วนร่วม และยังมีข้อเสนอให้มีการเก็บข้อมูลความคิดเห็นของนักเรียนผ่านการสำรวจ เพื่อให้แน่ใจว่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นสอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนอย่างแท้จริง

อีกประเด็นสำคัญคือการพัฒนากลไกการมีส่วนร่วมของนักเรียน โดยเสนอให้สภานักเรียนมีบทบาทมากขึ้นในการนำเสนอปัญหาและแนวทางแก้ไขต่อคณะกรรมการสถานศึกษา อีกทั้งให้เยาวชนเข้าร่วมเป็นกรรมาธิการในการพิจารณาร่างกฎหมาย เพื่อให้เสียงของนักเรียนได้รับการรับฟังตั้งแต่ต้น พร้อมเน้นย้ำเรื่องการสนับสนุนเส้นทางอาชีพที่หลากหลาย การลดภาระงานของครู และการดูแลเยาวชนนอกระบบการศึกษา

เสียงจากผู้เข้าร่วม มุมมองและข้อเสนอแนะต่อร่าง พ.ร.บ. การศึกษา

นอกจากนี้ ผู้เข้าร่วมได้ตั้งข้อสังเกตว่าประเด็นการศึกษาที่ถูกพูดถึงมักเน้นไปที่โรงเรียนสายสามัญ ขณะที่โรงเรียนสายอาชีพและอาชีวศึกษากลับถูกมองข้าม พวกเขาต้องการทราบว่าผู้มีอำนาจในการกำหนดนโยบายได้สำรวจปัญหาและความต้องการของโรงเรียนสายอาชีพอย่างจริงจังหรือไม่ นอกจากนี้ กลุ่มเด็กที่เรียนรู้แบบ การศึกษานอกโรงเรียน หรือ กศน.ก็ถูกละเลยเช่นกัน ทั้งในกระบวนการรับฟังความคิดเห็นและการออกแบบนโยบาย ทำให้เกิดคำถามว่านโยบายใหม่นี้จะสามารถแก้ปัญหาการเข้าถึงการศึกษาได้อย่างแท้จริงหรือไม่ อีกหนึ่งข้อกังวลสำคัญคือ ปัญหาการกระจุกตัวของนักเรียนในเมืองใหญ่ โรงเรียนขนาดเล็กถูกยุบไปเรื่อย ๆ โดยไม่มีแนวทางแก้ไขที่ชัดเจน ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความไม่สมดุลในการพัฒนาระบบการศึกษา

หลักประกันด้านสิทธิของนักเรียน เป็นอีกประเด็นสำคัญที่ถูกหยิบยกขึ้นมาพูดคุย โดยเฉพาะเรื่องความรุนแรงในโรงเรียน ซึ่งยังคงเกิดขึ้นในโรงเรียนขนาดเล็กและศูนย์การเรียน ที่ซึ่งเด็กไม่ได้รับการยอมรับอย่างเท่าเทียม รวมถึงเรื่องวุฒิการศึกษาจากศูนย์การเรียนยังไม่เป็นที่ยอมรับในบางมหาวิทยาลัย สะท้อนให้เห็นถึงความเหลื่อมล้ำที่ยังคงมีอยู่ อีกทั้งผู้เข้าร่วมเสนอให้มีมาตรการสนับสนุนนักเรียนที่ตั้งครรภ์ และให้ผู้ปกครองมีบทบาทมากขึ้นในการกำกับดูแลโรงเรียนเพื่อลดปัญหาความรุนแรงและละเมิดสิทธิเด็ก พร้อมทั้งเรียกร้องให้มีการจัดสรรงบประมาณที่เพียงพอและเหมาะสม เพื่อให้การปฏิรูปการศึกษาสามารถเกิดขึ้นได้อย่างเป็นรูปธรรม

ที่มาของเวที
พ.ร.บ.การศึกษาที่ใช้มาตั้งแต่ปี 2542 และได้รับการเสนอให้ปรับปรุงใหม่หลายครั้ง อย่างไรก็ตาม ร่างฉบับใหม่ยังคงเผชิญข้อถกเถียงเกี่ยวกับความสอดคล้องกับบริบททางการศึกษาในอนาคต พร้อมย้ำข้อเสนอจากสภาผู้บริโภค ที่เป็นประเด็นสำคัญคือ การเรียนฟรี 15 ปีอย่างแท้จริง การพัฒนาหลักสูตรให้ยืดหยุ่น การส่งเสริมความปลอดภัยในโรงเรียน และการมีส่วนร่วมของนักเรียน ผู้ปกครอง และครู ในการกำหนดนโยบายทางการศึกษา

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

8 ข้อเสนอ ปฏิรูปร่าง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ

สภาผู้บริโภค เตรียมเสนอ นายกฯ ทบทวน “พ.ร.บ.การศึกษา” เหตุขาดการมีส่วนร่วม 

เสียงจาก “เยาวชน-นักการเมือง” ขอร่วมร่าง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ

ไม่ตอบโจทย์การศึกษาอนาคต วิพากษ์ ร่าง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติใหม่